Κτήριο κεντρικών γραφείων της Lanitis E.C. Holdings

Το κτήριο των κεντρικών γραφείων της Lanitis E.C. Holdings

Δίπλα από το Δημοτικό Μέγαρο της Λεμεσού, στα νότια, βρίσκεται ένα εντυπωσιακό σπίτι, το γνωστό Τρίπατο του Λανίτη, ένα από τα πιο εντυπωσιακά διατηρητέα κτήρια στην πόλη.

Στα τέλη του 19ου αιώνα ο Παναγής Σύκας ερχόταν στην Λεμεσό από τη Λάνια όπου καλλιεργούσε τα λίγα κτήματα που είχε και πωλούσε τα φθαρτά του. Οι πελάτες του στη Λεμεσό τον ήξεραν πια σαν «ο Παναγής ο Λανίτης». Ο απλός αυτός χωρικός, χωρίς καθόλου σπουδές, εγκατέλειψε τη Λάνια και εγκαταστάθηκε οριστικά στη Λεμεσό στα τέλη της Τουρκοκρατίας, το 1878, για μια καλύτερη ζωή. Νυμφεύτηκε την Αγγέλικα Κύζα και απέκτησε πέντε παιδιά, τρείς κόρες και δύο γιούς.

Με το επιχειρηματικό του δαιμόνιο κατάφερε μαζί με τούς γιούς του Νικόλα και Κώστα να ιδρύσουν το 1896 την Εταιρεία Ν. Π. Λανίτης & Σία Λτδ, σε μια εποχή που η Λεμεσός άρχισε να γνωρίζει ραγδαία ανάπτυξη. Εμπορεύονται σχεδόν όλα τα γεωργικά προϊόντα της Κύπρου και άρχισαν τις εξαγωγές χαρουπιών, αμυγδάλων, κρασιών, σταφίδων. Οι δραστηριότητες της Εταιρείας Ν. Π. Λανίτης επεκτάθηκαν με το πέρασμα των χρόνων σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς μέχρι και τις μέρες μας.

Το τριώροφο σπίτι στην οδό Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, κτίστηκε από τον Κώστα Π. Λανίτη το 1926. Τα σχέδια του σπιτιού πιθανόν να είναι του αρχιτέκτονα Ζαχαρία Βόνδα. Όπως αναφέρει ο Τάσος Ανδρέου στο βιβλίο του «Λεμεσός αναδρομή μνήμης», αρκετά στοιχεία που βρίσκονται στην οικοδομή υπάρχουν και σε άλλα κτήρια στην πόλη της Λεμεσού σε σχέδια του Βόνδα. Αργότερα έγιναν κάποιες επεμβάσεις στο τριώροφο κτίριο από τον Ελλαδίτη μηχανικό Πέτρο Βρεττό.

Το κτήριο έχει θαυμάσιες διακοσμητικές λεπτομέρειες στους εξωτερικούς τοίχους σε όλους τους ορόφους, χαρακτηριστικά νεομπαρόκ δείγματα της Αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα, όπως επίσης και υπέροχες σιδεριές στα μπαλκόνια και στις κύριες ξύλινες πόρτες, πάνω από τις οποίες ξεχωρίζουν οι κυκλικοί φεγγίτες.

Όταν ολοκληρώθηκε το κτήριο, στο ισόγειο στεγάστηκαν τα γραφεία της Εταιρείας Ν. Π. ΛΑΝΙΤΗΣ και οι δύο όροφοι διαμορφώθηκαν σε μεγάλες κατοικίες.

Μπαίνοντας από τη βόρεια είσοδο στο εσωτερικό του κτηρίου, μια επιβλητική ξύλινη σκάλα με διακοσμητικά σκαλίσματα στα κάγκελα με τις χοντρές ξύλινες κολώνες οδηγεί μέχρι τον δεύτερο όροφο.

Στα μεγάλα δωμάτια του πρώτου και δεύτερου ορόφου, οι θαυμάσιες οροφογραφίες που διακοσμούν τούς χώρους, είναι ζωγραφισμένες από τον γνωστό ζωγράφο και αγιογράφο Όθωνα Γιαβόπουλο, παππού του πρώην Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Γιώργου Βασιλείου και της ηθοποιού Μόνικας Βασιλείου. Σε κάθε δωμάτιο το σχέδιο στην οροφή είναι διαφορετικό.

Τα επίσης εντυπωσιακά κομψά δάπεδα είναι καλυμμένα με παρκέ από την Βιέννη, όμοια με αυτά που είχαν χρησιμοποιηθεί και στην Όπερα της Αυστριακής πρωτεύουσας.

Στην πίσω πλευρά του κτηρίου οι μεγάλες βεράντες στους ορόφους στηρίζονται σε τοσκανικές κολώνες.

Σε παλιές φωτογραφίες του τριώροφου κτηρίου βλέπουμε Αγγλικές σημαίες αναρτημένες στα μπαλκόνια για τούς εορτασμούς της ενθρόνισης του Βασιλιά Γεωργίου Στ΄ της Αγγλίας το 1937. Άγγλοι στρατιώτες επίσης σε παράταξη στο άδειο οικόπεδο βόρεια του σπιτιού στο οποίο αργότερα, το 1943, κτίστηκε το Δημαρχείο της πόλης της Λεμεσού. Ο ψηλός βόρειος τοίχος, γύρω στα δύο μέτρα, περιορίστηκε σε μεταγενέστερο στάδιο σε πιο χαμηλό ύψος.

Στις αρχές του 1960 τα γραφεία του ισογείου μετατράπηκαν σε εμπορικά καταστήματα, ένα από τα οποία ενοικίασε ο γνωστός Αρμένιος Καλούστ και είχε σε αυτό για χρόνια το υφασματοπωλείο του. Δίπλα ήταν το κατάστημα ΜΑΡΓΚΟΤ, της Μαρίκας Μαρκαντωνάκη με καταγωγή από την Αίγυπτο, με μαλλιά πλεξίματος, κλωστές, καμβάδες κεντήματος και διάφορα άλλα είδη σχετικά με την ραπτική και το κέντημα κι ένα κατάστημα με ηλεκτρικά είδη του Ανδρέα Σιλβέστρου.

Αρκετά χρόνια αργότερα η Εταιρεία Λανίτη αποφάσισε την ανακαίνιση του κτηρίου και οι καταστηματάρχες στο ισόγειο του Τρίπατου κτηρίου κλήθηκαν να το εγκαταλείψουν.

Η Εταιρεία Λανίτη ανέθεσε την αποκατάσταση κι επαναφορά του κτηρίου στην αρχική του μορφή, στο αρχιτεκτονικό γραφείο της Έλλης Κωνσταντινίδου. Οι εργασίες αναπαλαίωσης του κτηρίου ολοκληρώθηκαν το Σεπτέμβριο του 1992.

Τα Κεντρικά Γραφεία του Ομίλου Λανίτη στεγάστηκαν αμέσως μετά την ανακαίνισή του στο ισόγειο και τον πρώτο όροφο. Ο δεύτερος όροφος συνεχίζει να είναι κατοικία.

Το Τρίπατο Λανίτη φιλοξενεί το Προξενείο της Ολλανδίας, του Βελγίου και της Γερμανίας, λόγω των στενών εμπορικών σχέσεων που διατηρούσε η Εταιρεία Ν. Π. Λανίτης με χώρες του εξωτερικού, γι΄ αυτό και οι θυρεοί που βρίσκονται στα μπαλκόνια του κτηρίου.

Πηγές:

Έρευνα & Άρθρο της Ερατώς Καντούνα (Iστοσελίδα του Συντονιστικού Συμβουλίου Πολιτιστικών Φορέων Λεμεσού)

Ανδρέου, Τ.Α. (2009), Λεμεσός, Αναδρομή Μνήμης, Εκδόσεις Νόστος, Λεμεσός

Παττίχειο Ιστορικό Αρχείο και Κέντρο Μελετών Λεμεσού

Φωτογραφίες